Biden yönetimi, Rusya’nın yaptırımları delmesine yardımcı oldukları ve Moskova’yı Ukrayna’ya karşı savaşta destekledikleri suçlaması yönelttiği beş Türk firması ve bir Türk vatandaşına yaptırım uygulama kararı aldı.
Rusya Savunma Bakanlığı’yla bağlantılı olan ve yaptırım altında bulunan gemilerin tamiratına ve “çift kullanımlı ürünlerin” transferine yardım etmekle suçlanan deniz taşımacılığı ve ticaret firmalarına uygulanacak yaptırımlar, 150’den fazla şirket ve kişiyi kapsayan büyük yaptırım paketinin bir parçası. Yaptırım kararıyla ilgili haberi ilk kez Reuters haber ajansı yayınlamıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da “ABD Dışişleri ve Ticaret Bakanlıkları, Rusya’nın Ukrayna’da yürüttüğü savaşa yanıt olarak çok sayıda kişi ve kuruluşa karşı yaptırım kararı almıştır. Rusya’nın hukuksuz Ukrayna işgaliyle bağlantısı olan, Amerika’nın Rusya’ya işgal nedeniyle uyguladığı yaptırımların ihlal edilmesine ve Rusya’nın savaş becerilerini ilerletmesin katkıda bulunan, Rusya’nın gelecekteki enerji üretimini güçlendirmesinden sorumlu olan 150’nin üzerinde kişi ve kuruluşa ilave yaptırımlar getirilecektir” denildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı ayrıca Rusya’nın enerji üretimi ve ihracat kapasitesini genişletmeyle bağlantılı olan, Rusya’nın metal ve madencilik sektörlerinde faaliyet gösteren ve Rusya’nın uluslararası yaptırımları delmesine yardım eden 70’den fazla kişi ve kurumu yaptırım altına aldığını bildirdi. Açıklamaya göre bunun yanısıra ABD Maliye Bakanlığı da Rusya’daki elit tabakasının ve sanayi tabanının, mali kurumların ve teknoloji tedarikçilerinin de aralarında bulunduğu yaklaşık 100 kişi ve kurumu yaptırım altına alacağını bildirdi.
Amerika’nın beş Türk şirketi ve bir Türk vatandaşına yönelik yaptırım hamlesi, Türk-Amerikan ilişkileri açısından hassas bir döneme denk geliyor. Washington bu dönemde aynı zamanda Ekim ayı başında yeni yasama dönemi için açılacak TBMM’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylamasını umuyor.
Amerika ve müttefikleri, Ukrayna işgali sonrasında Rusya’ya kapsamlı yaptırımlar uygulamaya başlamıştı. Ancak Rusya’nın Karadeniz komşusu Türkiye ve diğer ticaret merkezlerinden gelen tedarik kanalları açık kalmaya devam etmiş ve bu durum, Washington’un kimyasal madde, mikroçip ve Moskova’nın savaşta avantaj sağlamak için kullanabileceği diğer ürünlerin ihracatına yönelik art arda uyarılar yapmasına neden olmuştu.
ABD Maliye Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo dahil bazı üst düzey Amerikalı yetkililer, Türk firmalarını Rusya’nın Amerikan yaptırımlarını ihlal etmesine yardım etme girişiminde bulunmaktan caydırmak amacıyla Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği 2022 yılı Şubat ayından bu yana Türkiye’ye ziyaretlerde bulunmuştu.
ABD Maliye Bakanlığı’ndan adının açıklanmaması şartıyla konuşan üst düzey bir yetkili, “Son 18 aydır kaygılarımızı Türk hükümeti ve özel sektörle paylaştık ve Rusya’nın yürüttüğü savaşla bağlantılı oldukları için yaptırım altına aldığımız kişi ve kurumlarla iş yapmanın ciddi riskleri konusunda onları bilgilendirdik. Bu yaptırımlar, yaptırım altında olan kişi ve kurumlara maddi destek sağlayan kişi ve kurumları hedef alma taahhüdümüzün bir yansımasıdır” ifadelerini kullandı.
Çift kullanımlı ürünlerin engellenmesi
ABD Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Margiana İnşaat Dış Ticaret ile Demirci Bilişim Ticaret Sanayi adlı firmaların yaptırım altına alındığı bildirildi. Açıklama, Türkiye merkezli şirketlerin, Rusya’nın “Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşı devam ettirebilmesi için çok ihtiyaç duyduğu çift kullanımlı ürünlerin ithalatında” Rusya’nın güvendiği firmalar arasında yer aldığını kaydetti.
Açıklamaya göre Margiana İnşaat Dış Ticaret, Ukrayna savaşında kullanılan askeri insansız hava araçlarının imalatı için gereken tedarik zincirinin parçası olan yaptırım altındaki Rus kurumlarına yüzlerce nakliyat yaptı. Demirci Bilişim Ticaret Sanayi ise Rusya’ya sensörler ve ölçüm cihazları gönderdi.
Reuters haber ajansı, görüş almak üzere bu iki firmaya henüz ulaşamadı.
ABD Dışişleri Bakanlığı da Denkar Gemi İnşaat firmasına, Rusya Savunma Bakanlığı’yla bağlantılı bir şirketin daha önce yaptırım altına alınan gemilerine tamirat hizmetleri tedarik etmesi nedeniyle Denkar, konuya ilişkin açıklama yapması talebine henüz yanıt vermedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı ayrıca ID Gemi Acenteliği firmasını, sahibi İlker Doğruyol’u ve CTL Limited Şirketi’ni de yaptırımlarla hedef aldı. Bakanlık, CTL’nin, Amerika ve Avrupa kaynaklı elektronik cihaz parçalarının Rusya’daki firmalara gönderilmesinde aracı olduğunu kaydetti.
ID Gemi Acenteliği, CTL Limited Şirketi ve İlker Doğruyol’dan konuya ilişkin açıklama gelmedi.
Geniş kapsamlı yaptırım paketi, Rusya’nın sanayi ve denizcilik sektörleriyle teknoloji tedarikçilerini ve Rus silah sistemleri üreten ve tamir eden tesisleri hedef alıyor.
Hedef alınan kuruluşlar arasında Rusya’nın en büyük otomobil üreticisi Avtovaz da bulunuyor. Bir başka otomotiv firması,,Gaz Group ise yeni tur yaptırımlarla karşı karşıya kaldı. Avtovaz, konuya ilişkin açıklama talebini şimdlik yanıtsız bıraktı.
Amerika ayrıca Rusya’nın ana bakır üreticilerinden Rus Bakır Şirketi’ni de yaptırım kapsamına aldı.
Yabancı elektronik ürünlerini Rusya’daki nihai tüketicilere taderik eden Finlandiya merkezli bir ağ da yaptırımların hedefi oldu. ABD Maliye Bakanlığı, Finlandiya menşeli lojistik firmaları Siberica Oy ve Luminor Oy’u Rusya’ya çok çeşitli elektronik ürünler tedarik etmekle suçlayarak bu şirketlere yaptırım uygulanacağını bildirdi.
Yaptırımlara Rusya’nın inşaat sektörü, madencilik sanayisi temelli gelir kaynakları, Rus bankaları, varlık yönetimi, danışmanlık, denetleme ve yatırım firmaları da dahil edildi.
NATO üyeliği
NATO üyesi Türkiye, hem Moskova hem de Kiev ile savaş döneminde iyi ilişkiler yürütmeyi hedefliyor. Yaptırımlara prensipte karşı olan Türkiye, buna karşın yaptırımların Türkiye’de delinmeyeceğini ve Rusya’ya gönderilen hiçbir ürünün Rus ordusu tarafından kullanılamayacağını bildirmişti.
Amerika ve Türkiye arasındaki bağlar, Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerini desteklemedeki isteksizliği nedeniyle gerilmişti. Finlandiya’nın üyeliği Nisan ayında onaylansa da İsveç’in başvurusu halen Türkiye ve Macaristan tarafından onaylanmış değil.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, aylar süren itirazları sonrasında Temmuz’daki NATO zirvesinde İsveç’in üyeliğinin TBMM’de onaylanacağını kaydetmiş, ancak bunun tam tarihi konusunda açıklama yapmamıştı.
Amerika, İsveç’in Türkiye’nin kaygılarını gidermek için yeterince adım attığını ve NATO üyeliğinin onaylanması gerektiğini kaydediyor.
