Türkiye’de internet sansürünün yeni hedefi: VPN sağlayıcılar
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), internet sansürünü aşmaya yardımcı olan 16 VPN yazılımını engelledi. DW Türkçe’ye VPN engeline rağmen ulaşmak ise hâlâ mümkün.
Deutsche Welle (DW) gibi Türkiye’den erişimin engellendiği haber portallarına ulaşılmayı sağlayan VPN yazılımlarına da sansür uygulanmaya başlandı. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 16 VPN servis sağlayıcısına erişimi bir mahkeme kararı olmaksızın yasakladı.
İnternet özgürlüğü alanında çalışmalar yürüten İfade Özgürlüğü Derneğinin kurucularından Prof. Dr. Yaman Akdeniz, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, VPN engelinin 25 Kasım’da başlayan yeni bir uygulama olduğuna dikkat çekerek engel kararı alınanlar arasında Proton, Surfshark, Ipvanish ve Cyberghost gibi popüler VPN sağlayıcıların bulunduğunu söyledi.
İnternet hukuku uzmanı Akdeniz, başta DW ve Amerika’nın Sesi (VOA Türkçe) gibi Türkiye’den erişime engelli haber siteleri olmak üzere hükümetin ve BTK’nın yeni hedefinin engelli web sitelerine özellikle VPN servislerini kullanarak ulaşılmasının önüne geçmek olduğunu söyledi.
Akdeniz, derneğin EngelliWeb yıllık raporlama çalışmaları kapsamında 2022 yılı sonu itibarıyla 712 bin 558 web sitesinin Türkiye’den erişime engellendiğini tespit ettikleri, 2023 sonu itibarıyla da bu rakamın yaklaşık 900 bine ulaşacaklarını öngördüklerini aktardı.
VPN engeli uygulaması için 5651 sayılı Kanun’a 2014 yılında eklenen ve internet servis sağlayıcılarının engelli web sitelerine “alternatif erişim yöntemleri”ni de engelleme yükümlülüğünün dayanak gösterildiğini belirten Akdeniz, “Her ne kadar yasal bir dayanak bulunsa da keyfi uygulamalara açık ve ortada bir mahkeme kararı alınmadan alınan bu tip bir kararın uygulaması da Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHM) tarafından korunma altında bulunan haberleşme özgürlüğünün ihlali niteliğindedir. Sonuç itibarıyla Türk mevzuatında VPN kullanmayı yasaklayan bir hüküm bulunmamakla birlikte, amaç internet sansürlerini bir başka boyuta taşımaktır” dedi.
Yeni VPN isimleri ve IP’ler üzerinden hizmete devam
Peki VPN nedir ve Türkiye’deki bu yeni VPN sansürü, DW gibi Türkiye’den engelli sitelere ulaşımın imkasız hale geldiği anlamına mı geliyor?
“Virtual Private Network”, yani Türkçe çevirisiyle “sanal özel ağ” tabirinin kısaltması olan VPN, sansürü aşmaya yarayan bir yazılım. VPN, devlet kontrolü altında bulunan bir ağa tâbi kişisel bir bilgisayarın özgür internet üzerindeki bir sunucuya bağlanmasını mümkün kılıyor.
VPN kullanımının tamamen engellemesi ise mümkün değil. Çünkü engellenen sağlayıcılar yeni VPN isimler ya da IP adresleri üzerinden hizmet vermeye devam edebiliyor.
DW içeriklerine ulaşmak için bir sansür aşma aracı olan Psiphon’u da kullanabilirsiniz.
Psiphon’u kullanmak için dw-n@psiphon3.com adresine boş bir e-posta atmanız yeterli. Bu adrese boş e-posta atan kullanıcılar, Psiphon indirmelerine olanak sağlayan bağlantıyı içeren bir yanıt e-posta elde ederek uygulamayı kullanmaya başlayabiliyor.
Grafikteki QR kodunu kullanarak da dw-n@psiphon3.com adresine boş bir e-posta gönderebilirsiniz
Psiphon vasıtasıyla engellenen Facebook ve Twitter içeriklerine de erişmeniz mümkün.
Tor internet tarayıcısını indirin
DW web sayfası ve diğer online içeriklerine erişmek için Tor tarayıcısını kullanabilirsiniz.
Tor tarayıcısını http://torproject.org/tr/download adresinden indirebilirsiniz.Ya da gettor@torproject.org adresine boş bir e-posta atarak Tor tarayıcısını indirmek için gerekli olan bağlantıyı edinebilirsiniz.
Google Chrome gibi bir tarayıcı olan Tor iPhone’larda çalışmıyor. Tor, iOS için “Onion Browser” adlı uygulamanın indirilmesini öneriyor.
“The Onion Router” (Soğan yönlendirici) tabirinin kısaltması olan “Tor”, kullanıcılara internette sörf yaparken kimliklerini anonim tutma fırsatı sağlıyor.
DW Türkçe neden engellendi?
RTÜK, 2019 yılının Ağustos ayında yayımlanan yönetmelikle internet üzerinden yayın yapan platformlara RTÜK’ten lisans alma şartı getirilmişti. Ancak lisans koşullarının Almanya’daki yasalarla uyumsuz olması ve sansüre yol açabileceği gerekçeleriyle DW bu talebi yerine getirmedi. DW, bu sebeple VOA Türkçe ile birlikte Temmuz 2022 tarihinde mahkeme kararıyla erişime engellendi.
Karara itirazını Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne taşıyan DW, Anayasa’nın 26 ve 28’inci maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) düzenlediği ifade ve basın özgürlüğü, ayrıca Anayasa’nın 36, 40 ve 141’inci maddeleri ile AİHS’nin 6’ıncı maddesindeki adil yargılanma ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğinin tespitini talep etti.
Geçen Kasım ayında Deutsche Welle’nin (DW) Türkiye’deki alternatif adreslerine de erişim engeli getirildi. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK), Deutsche Welle’nin Türkiye’de 1 Temmuz 2022 tarihinde erişime engellendikten sonra alternatif olarak kullanmaya başladığı dwturkce.com ve inspiredminds.de/tr adreslerinin Ankara 9. Sulh Ceza Hakimliğinin 2023/9903 ve 2023/9904 sayılı kararlarıyla erişime engellendi.
